‘Jij laat zien hoe het voelt om in de zorg te werken’ zegt hij, mijn dorpsslager ’want ik had werkelijk geen idee, tot ik jou stukjes las. Je schrijft mooi’ zegt hij oprecht ’en schetst echt een helder beeld’. Het blijft door mijn hoofd zingen, wat hij zegt, want daar heb ik werkelijk nog nooit bij stilgestaan. Het beeld dat er bij anderen mensen wellicht bestaat, over iedereen die in de zorg werkt.
Sinds een aantal maanden schrijf ik over mijn ervaringen. Probeer ik alle verhalen, van de afgelopen drieëndertig jaar op papier te zetten. Als een soort ode aan hen, aan al die mensen die ik heb verzorgd en al hun levenspijn, hun overwinningen, en al hun verdriet.
De zorg is ‘hot’, en ik lees regelmatig over alles wat er rondom de zorg gebeurd. Al die aandacht die er is voor de toenemende onbetaalbaarheid van de zorg, voor de marktwerking waar we volgens de minister in doorgeschoten zijn. Aandacht voor de administratieve last, en het schrappen daarvan, en over de krapte qua personeel. Zoveel mensen, zoveel meningen, er wordt van alles van gevonden, maar het is zo complex. En ik begrijp dat betaalbaarheid van de gezondheidszorg zwaarwegend is.
Als ik aan de zorg denk, dan denk ik vooral aan de kwetsbaarheid. Aan al die mensen, die ineens voor korte of langere tijd afhankelijk worden van iemand anders. Aan het feit dat er wildvreemde mensen over jouw drempel stappen, je huis en je leven in. Soms elke dag, soms meerdere malen per dag. Op tijden waar je vaak totaal geen invloed op hebt. En soms is het nodig dat je dan voor die wildvreemde in je blootje staat, en dan hoop je dat het een beetje een vriendelijk mens. Een vriendelijk mens die snapt hoe heftig dat is voor jou.
Want dat je ineens afhankelijk bent van een ander, dat je niet meer voor jezelf kan zorgen, tijdelijk of langdurig, dat heeft enorm veel impact op jou als mens. Vanzelfsprekend ben je blij en dankbaar dat je geholpen wordt, daar gaat het niet om. Maar het is zo ontzettend heftig dat mensen ineens aan je zitten, wildvreemde mensen. Dat je, naast al je ellende, je daaraan over moet geven. En dat je elke keer weer die drempel over moet voor jezelf.
Wildvreemde
Of je bent incontinent, en je schaamt je kapot voor al die vuiligheid. Dat iemand anders dat voor je moet opruimen, omdat je dat zelf niet meer kan. Keer op keer, dag na dag. Dat je door die enorme pech afhankelijk wordt van anderen, hoe jong of oud je ook bent. Anderen die je uit bed helpen, die ineens elke cm van je lijf kennen. Zomaar ineens ben je overgeleverd aan de zorg van die wildvreemde. Dan is het toch niet meer dan logisch dat je het fijn vindt om steeds dezelfde gezichten te zien, en niet om de haverklap een ander mens. Een ander waarvoor je in je nakie moet staan, telkens weer een vreemd mens in je huis, aan je lijf. Dat er voldoende tijd voor je verzorging genomen kan en mag worden.
Ik heb veel zorg verleend, heel veel mensen dood zien gaan, heel veel verdriet, ellende en eenzaamheid gezien. Dag na dag, week na week, al jarenlang.
Ik hou van mijn vak, en ik ben er razend trots op. Maar al die mensen, en al dat gevoel, gaat langzaam maar zeker onder je huid zitten. Ook omdat situaties, jaar na jaar, steeds schrijnender worden, steeds eenzamer, steeds ellendiger. En dat is best pittig, want soms vreet andermans verdriet en de toenemende werkdruk aan me, en zorgt het voor heel veel stress. En natuurlijk overkomt mij privé ook het nodige verdriet, en het nodige ziek, zoals in ieders mensenleven.
Als het leven dan constant uit ‘zorgen voor’ bestaat, kan dat best veel zijn.
Even later sta ik in de rij bij de supermarkt, en twee vrouwen voor mij praten toevallig ook over de zorg. De één verteld dat thuiszorgmedewerkers een beetje koffiedrinken, bij haar oude buurvrouw. Ze schudt meewarig haar hoofd over zoveel gemak, begrijpt niet dat er gesproken wordt over hoge werkdruk.
Haar oude buurvrouw, die waarschijnlijk net in haar nakie gestaan heeft voor die medewerker, die misschien wel eenzaam is en verdrietig over alles wat ze in heeft moeten leveren. Elke dag een beetje meer. Die de regie uit handen moet geven. Maar die na de zorg, gewoon even 10 minuten koffiedrinkt met iemand. Om even wat te praten, zoals elk mens soms doet met een ander mens. Een klein stukje waardigheid, in een soms onwaardige situatie. En dan is daar nog die thuiszorgmedewerker, zij probeert tijdens haar werkdag al haar menselijkheid in die zorg te stoppen. Die probeert niet op haar horloge te kijken, maar even oprecht aandacht schenkt aan die oude vrouw. Aan een ander mens, omdat die daar behoefte aan heeft.
Werken in, of afhankelijk zijn van de zorg, het is voor een buitenstaander lastig te snappen hoe kwetsbaar en persoonlijk dat is. In alle discussies over het geld voor de zorg, zou ik wensen dat daar meer aandacht voor zou zijn.