‘Het is onmogelijk’ zegt ze. De haren in mijn nek gaan spontaan overeind staan en ik voel een golf van onmacht in mijn buik. Boosheid.

‘Het gaat gewoon niet, ook al snap ik je vraag, maar het antwoord is nee’.

Ik worstel met mijn eigen gevoel, zucht even zodat ik niet kortaf reageer. Boos worden heeft geen zin, en ook al stelde ik mijn vraag voor een ander, die ander is er niet mee geholpen als ik mijn geduld verlies. Ik probeer nog wat argumenten, schets de tragiek van die ene zorgvrager met mijn woorden, pleit en bedel, maar ze blijft standvastig. Haar nee blijft nee.

Ik vind het moeilijk, de betonnen muren waar ik steeds tegenop blijf lopen. Omdat de alternatieven schaars zijn, of niet bestaand. Maar het maakt me ook in toenemende mate volhardend in plaats van moedeloos, ook al laat ik mijn kop weleens hangen. Slaat de frustratie mijn positiviteit de grond in.

Gelukkig is dat nooit voor lang.

Er zijn teveel zorgvragers die niet passen, nergens passen, en ook zij hebben recht op zorg. En omdat ik zelf mijn hele leven diezelfde zorg heb verleend mag ik daar iets van vinden. Dat vind ik zelf tenminste 😉

Gelukkig krijgen we regelmatig een ‘ja natuurlijk’, maar de definitieve ‘nee’s’ blijven hangen. Die doen meer pijn.

Zorgbemiddelaars

Het zal ongetwijfeld met geld te maken hebben, met krapte en onmogelijkheden. Met dat voortdurende gebrek aan ervaren personeel, of überhaupt met aanwezig personeel. De afgelopen vier jaar is er ongelofelijk veel veranderd in zorgland. Het is amper bij te benen.

Wat niet veranderd is zijn de zorgbemiddelaars. Die elke complexe casus van voor tot achter bekijken, die een extra versnelling vinden bij spoed en die meer dan die extra stap zetten om ervoor te zorgen dat iemand een fijne plek krijgt. Veilig. Omdat we dat meer dan wat ook belangrijk vinden.

Ook als het niet precies past is bijna passend ook ontzettend fijn. Want tussen helemaal niks en nagenoeg ‘precies pas’ ligt een wereld van verschil. In warmte en aandacht. In zorgzaam. Ook al is die niet perfect, het is er.

En dat is waar het om gaat.

Net voorbij de voordeur staat een altaartje. De rouwkaart erop wordt omringd door warme symboliek. Het batterijkaarsje verspreidt een lieflijk licht, het brandt dag en nacht. Het is troostend als je laat in de avond binnenkomt, voor de start van je nachtdienst. Naast de kaart staat een enkele bloem in een kleurig vaasje, een Maria beeldje maakt het plaatje compleet. Soms staat er één kaart op het altaartje, soms staan er meerdere. 

Afscheid nemen hoort bij ons vak. Dat eindigt nooit. Het is er, dag na dag. Maandenlang. Jaren zelfs. Steeds opnieuw zien we mensen overlijden, staan we vooraan bij het verdriet van zoveel families. Iets meer aandacht voor die constante stroom van afscheid nemen, waar we steeds weer mee geconfronteerd worden, zou fijn zijn. 

Noodzakelijk eigenlijk.

Terugkijkend op mijn eigen werkleven realiseer ik me dat al dat afscheid nemen voor mij best weleens pittig was. Vooral omdat ik zo’n zacht ei ben, denk ik. Die eenzame dood, die ik van nabij meemaakte, of de bruutheid van sommige overlijdens, gingen onder mijn huid zitten.

Veel van die emotie schreef ik van me af.

Het heelde me.

Afscheid nemen

Ik denk nu vooral aan de collega’s die steeds opnieuw een andere rouwkaart op het altaartje moeten zetten. Soms meerdere tegelijk. Die elke dag warme zorg verlenen, oprechte aandacht hebben voor een zorgvuldig afscheid, ook al is het door omstandigheden soms ingewikkeld. Die schouder aan schouder staan bij weer een uitgeleide. En ook al weten we dat het erbij hoort, het doet wat met je.

Ik realiseer me tegelijkertijd hoe weinig aandacht er is voor hun welzijn. Ik weet uit ervaring dat gebeurtenissen rond blijven zingen in je hoofd, of dat het je midden in de nacht uit je slaap haalt. Dat het je bang maakt, voor de streken die het leven met sommige van ons uithaalt. In een vingerknip staat alles op zijn kop.

Ik durf te beweren dat het onderschat wordt, wat het met je doet.

Hopelijk komt daar meer aandacht voor

De vale schuifdeur kraakt als ik hem openduw, de scharnieren schreeuwen om een beetje aandacht. Ik moet kracht zetten om hem weer te sluiten, 3,5 meter oud hout is looïg. Ik laat jas en tas achter bij de wasmachines in de schuur, stap via twee traptreden, een klein halletje en een smalle witte deur de knusse keuken in. Een warme glimlach in het kwadraat verwelkomt me.

De versleten formicatafel staat tegen de zijmuur. Een zonnige theemuts met vlekken, een houten snijplank met botervloot en een vers volkoren brood staan erop uitgestald. Alles straalt ouderwets uit. Van de kale houten keukenstoeltjes tot de oude bruynzeelkeuken.

Hier heeft de tijd stilgestaan en dat staat hij al jaren.

Zonder te vragen of ik iets wil drinken schenkt hij een kop thee voor me in.

‘Zonder thee wordt er niet gewerkt’, knipoogt hij.

Het is altijd hetzelfde liedje en dat is fijn. Lief. Na de thee help ik zijn echtgenote naar de badkamer. Een borstamputatie en een bruut ongeluk lieten akelige littekens achter op haar lichaam. Ik verzorg haar stoma en laat de wasbak vollopen. Ze geniet van de warme washand op haar gekwetste huid, douchen wil ze maar zelden.

Arm in arm lopen we een half uur later door de woonkamer van het oude boerderijtje naar de keuken. Ze zitten zelden in de woonkamer, de keuken was altijd al het hart van het huis en dat is het nog steeds.

Zorgzaamheid

Ik vraag aan meneer hoe het met hem gaat, we kletsen wat terwijl ik mijn rapportage schrijf. Zij begint aan de kruiswoordpuzzel, hij gaat nog even de tuin in. ‘Boontjes plukken voor het avondeten, die zijn zalig nu’.

Ik pak jas en tas en loop langs het klompenrek naar buiten, hij heeft de grote schuifdeuren al voor me open gezet.

Vanmorgen liep ik er weer eens langs, zoals ik bijna dagelijks langs de oude boerderij loop tijdens mijn vroege ochtendwandeling. Ik steek standaard mijn hand op, als ze me zien zwaaien ze terug. De laatste tijd waren de gordijnen vaker dicht.

Vandaag staat er een te koop bord in de tuin. Tussen de hortensia’s en de gele thee rozen waar ze zo dol op was. In gedachten neem ik afscheid van twee prachtige liefdevolle mensen. Ze leerden me lessen. Over oprechte aandacht. Zorgzaamheid. En de liefde die in kleine gebaren huist.