Regelmatig schrijven de kranten met schreeuwerige koppen dat de gaten in de roosters van de #thuiszorg en verpleeg-en verzorgingshuizen bijna niet meer te dichten zijn. Goedemorgen denk ik dan, is dat nieuws? Want dat is al jaren een moeizame klus, het dichten van die roosters.

Zolang als ik me kan herinneren was er altijd wel wat, vanzelf ging het nooit.

De zorg is hot. Maar om heel eerlijk te zijn is die krapte er al zo ontzettend lang, en tijdens het corona tijdperk nam de krapte alleen maar toe. Ik vind het behoorlijk naïef om te denken dat we die achterstand in hadden kunnen lopen tussen de eerste en de tweede golf, alsof je binnen een paar maanden wel even genoeg geschoold personeel of omgeschoolde mensen tot je beschikking hebt.

Er is absoluut aan gewerkt, maar om dat op te lossen is tijd nodig en stabiliteit.

Voldoende tijd om een basis van ervaring op te bouwen. Daarbij is ons beroep niet sexy, te weinig jonge mensen kiezen voor een #zorgberoep. Dus neemt de schaarste hand over hand toe.

Ik heb een groot deel van mijn werkend leven ‘op de vloer gestaan’ en in mijn ogen kosten veranderingen tijd, energie en inzet. Wat verandering vooral niet nodig heeft is verandering op verandering op verandering.

Als je medewerkers moedeloos wil maken, moet je dat vooral doen. Om de paar maanden denken dat je het wiel opnieuw hebt uitgevonden, en dan steeds opnieuw datzelfde roer omgooien. Ik werd er volledig zot van.

Want aan het echte wezenlijk goed ‘zorgen voor’, kwam ik niet meer toe.

Opleiden

Werken in de zorg kan je niet zomaar even. Er spelen allerlei factoren mee. Zoals een stuk levenservaring, professional kunnen zijn en daarbij #menselijk kunnen blijven. Inzicht in jezelf hebben en inzicht in anderen. Dat leer je niet alleen op #school, dat leer je tijdens het leven. Het is geen kwestie van ‘even opleiden’. Daarbij is de ene mens de ander niet. Investeren in tijd en aandacht, om iemand op de juiste manier op te leiden, is geen sinecure.

De #ouderenzorg is uitgewrongen, en de krapte is schrijnend. De frustratie van tekort schieten, elke dag weer kiezen wat wel en wat dus niet als gevolg van die krapte, ging bij mij uiteindelijk de boventoon voeren. Ik hoop oprecht dat er maatregelen worden ingezet die tot een prachtig resultaat leiden.

Zodat iedereen die zorg nodig heeft, de zorg krijgen die ze verdienen.

Ik neem mijn pet af, voor alle zorgmedewerkers. Laten we leren om gebruik te maken van een ieders sterke punten, en niet te oordelen op niveau van opleiding. Kijk naar dat talent, of het gebrek eraan. Iemand dwingen om iets te moeten kunnen wat buiten zijn bereik ligt, demotiveert alleen maar. Creëer ruimte om elkaar weer te inspireren, en om te leren van elkaar.

Help elkaar om te groeien naar beter, krachtiger en zorgzamer.

Investeer even in geen verandering, in geen extra regeltjes, in geen extra wat dan ook. Soms is een pas op de plaats , puur investeren in de basis, de allerbeste ‘verandering’.

Met een gekromde rug loopt ze behoedzaam de kamer in. Ik vraag hoe ze geslapen heeft vannacht. ’Onrustig kind’ zegt ze ’soms heb je weleens zo’n nacht’. Ik vraag wat ik voor haar kan doen, en help haar met haar hulpvraag. Ze gaat op de rand van haar bed zitten en kijkt me weemoedig aan.

‘Ik word tweeënnegentig volgende week, en ik ben de enige die nog leeft, mijn broer en al mijn zussen zijn al dood’ zegt ze. Ik ga naast haar zitten, op de rand van dat bed, en luister naar haar verhaal over zoveel verlies.

Ze komt uit het oosten van het land, en het gezin woonde op een grote boerderij. Ze schetst een beeld van een sober leven, dat in het teken stond van hard werken.

Voor de dieren zorgen en voor het huishouden. Al die was van een groot gezin op de hand wassen, is geen sinecure. Op een boerderij is altijd wel iets te doen, altijd klusjes, altijd verstelwerk. Ze vertelt het allemaal, een leven van sappelen en van touwtjes aan elkaar knopen.

Een andere wereld, een ander leven. 

Verlies

Het zijn prachtige verhalen over eenvoud, en over tevreden zijn met wat je hebt. Het maakt dat ik me weer eens realiseer hoe rijk we het nu hebben. Hoeveel gemak er tegenwoordig is. Met een hand draaien we de warme kraan open, en met de andere de verwarming hoger. Alles wat ons leven zoveel aangenamer maakt. Maar naast alle winst, zijn we ook veel verloren, in deze almaar voortrazende wereld. En dat verlies, raast maar voort.

Ze wijst naar de foto aan de wand, een mooie ouderwetse. Ik kijk ernaar en zie haar ouders keurig rechtop zitten, op een stoel in het midden van de foto. De meisjes staan met de handen gevouwen, haren netjes opgestoken, rokken tot op de grond. Ze lachen rustig, terughoudend bijna. De enige zoon staat volledig rechts, en ernstig kijkt hij de camera in.

Tegenwoordig maken we elke twee seconden een foto van welhaast alles, toen werd er soms maar één foto gemaakt in een heel mensenleven.

‘Ik had een tweelingzus’ zegt ze verdrietig ’en die mis ik nog het meest’. Twee dezelfde gezichten, twee verschillende mensen, maar tegelijk toch ook samen éénn. Stuk voor stuk heeft ze afscheid moeten nemen, elke keer weer. Van haar ouders, van haar man, van haar broer en van haar zussen. Van allemaal, ook van die ene speciale. Die ene die zo op haar leek. Verschillend maar toch ook weer niet.

We praten een poosje, zij en ik. ‘Het went langzaam, het als enige over zijn’.’ Het wordt nooit makkelijk, en het verdriet blijft, maar na een poosje went het wel hoor, echt’. We hebben het over van alles, ook over haar verjaardag. ‘Ik ben vijftig geworden dit jaar’ zeg ik. 

‘Vijftig’ zegt ze’ dat zou je niet zeggen. Je hebt nog zo’n prachtige huid kind, en zulke prachtige tanden’. Ik grijns gevleid, maar ook dat is het gevolg van betere tijden. Alles wat we tegenwoordig voor lief nemen, en wat vroeger simpelweg niet voorhanden was. Ik weet het, je kan niet vergelijken. De wereld draait door, veranderd en de mens veranderd mee. Maar ik blijf het fascinerend vinden, de verhalen van vroeger en ik luister er altijd zo graag naar.

En soms stemt het me gewoonweg nederig. En heel eerlijk, daar is helemaal niks mis mee.

Hij was directeur geweest, en zat in allerlei besturen en cliëntenraden. Hij daarbij had hij een zeer krachtige persoonlijkheid. Was hautain soms, arrogant en immer overtuigd van zijn eigen gelijk. In de zorg rondom zijn moeder was in het verleden veel misgegaan, zijn mailverzoeken bleven liggen, en veel telefoongesprekken werden niet beantwoord. Het maakte hem boos, geïrriteerd, en ik begreep het volledig. Als het mijn moeder zou zijn zou ik ook op de barricaden staan.

Niemand vond het fijn om het gesprek met hem aan te gaan, omdat alle door anderen aangedragen argumenten, door hem met overtuiging van tafel werden geveegd. Pogingen om hem duidelijk te maken dat zijn moeder niet meer op de voor haar juiste plek woonde, strandde roemloos. Niets lukte, het ophogen van de indicatie niet, gesprekken met hem niet, niks. Elk argument stuitte op een muur van tegenwerking, ondanks de oprechte eerlijkheid vanuit de andere verpleegkundigen.

Te midden van al die onwil kwam ik op de afdeling van zijn moeder werken, en werd dat alles mijn verantwoordelijkheid. Ik kreeg wat van de verhalen mee, maar had hem nog niet ontmoet. Dus haalde ik mijn schouders maar op, ik zou het wel zien als het zover was. De te lage indicatie pakte ik op, en de ophoging werd afgegeven. Ik was blij voor haar, voor zijn moeder. Nu was overplaatsing mogelijk, en zou ze dus de zorg krijgen waar ze behoefte aan had. Zorg die meer passend bij haar situatie was. Wij waren eenvoudigweg niet op haar complexe zorgvraag berekend. Ze verdiende meer, beter. En hoe graag we dat ook wilden, dat konden wij haar eenvoudigweg niet geven.

Ze zou de rest van haar oude dag, op een andere meer passender plek slijten.

Maar dat betekende ook dat ik het gesprek met hem aan moest gaan. God wat was ik zenuwachtig. Ik kreeg van alle collega’s waarschuwingen mee, en alle ervaringsverhalen. Met de onrust roerend in mijn lijf, belde ik hem op. En eerlijk waar: ik ben in mijn hele leven zelden zo onbeschoft te woord gestaan. De woede kolkte door mijn lijf.

Eerlijkheid

Vol overgave beet ik op mijn lip, en maande ik mezelf inwendig tot kalmte. Maar ik heb ook mijn grenzen, wat toelaatbaar is, frustratie en onbegrip van de andere partij mee berekenend. Maar ik voelde ook vooral wat niet meer toelaatbaar is. Dus zei ik dat, tegen hem, dat ik de toon van zijn woorden niet erg kon waarderen. Dat ik er niet van gediend was om op deze manier te woord te worden gestaan.

Het werd een bijzonder onaangenaam gesprek, en ik was totaal van slag. Wat voelde ik me volledig onheus bejegend, tekort gedaan, een normaal gesprek was tot mijn spijt niet mogelijk gebleken. Dus maakte ik met frisse tegenzin een afspraak voor een persoonlijk gesprek. Want hoezeer ik er ook geen zin in had, het moest.

De dagen voor het gesprek voelde ik me enorm nerveus en gespannen. Ik had voldoende informatie verzameld, uitgebreid getracht me voor te bereiden. Het zou een moeilijk gesprek worden, en wat hoopte ik op een goede afloop. Vlak voor het gesprek had ik van iemand een boekje te leen gehad: ‘de moed van imperfectie’ van Brené Brown. Een boekje vol mooie lessen en inzichten, en ik besloot ze ter harte te nemen. Ik zou het gesprek open ingaan, als mezelf. En zou wel zien waar het schip strandde.

Want ik wilde vooral mijn stinkende best doen voor haar, voor zijn moeder, want daar ging het uiteindelijk om. Om te garanderen dat zij de best mogelijke zorg zou krijgen. Maar ik wilde me absoluut niet in schijnheilige bochten wringen om hem terwille te zijn.

Hij was keurig op tijd, en verontschuldigde zich direct. ‘Je had gelijk’ zei hij, ‘tijdens dat telefoongesprek, de toon van mijn woorden was buiten proportie en dat spijt mij’. Van het ene op het andere moment, zaten daar gewoon twee mensen met hetzelfde doel. Het werd een mooi gesprek, waarin ik aangaf dat het niet meer ging. Ik beargumenteerde uitgebreid waarom, was eerlijk en ik wond er geen doekjes om. Onderzoekend keek hij me aan, en gaf me een waanzinnig compliment. Want hij roemde mijn eerlijkheid en mijn warme zorghart, dat deel van mij waar ik oprecht het meest trots op ben.

Hij ging vervolgens akkoord met haar overplaatsing, omdat hij inzag dat het de beste beslissing zou zijn.

Wat was ik opgelucht voor haar. Omdat ze eindelijk de zorg ging krijgen die ze verdiende. En ik was trots, op mijn moed. Omdat ik hem als mezelf benaderde, in alle eerlijkheid, en dat gewoon voldoende bleek te zijn.

Tijdens mijn avonddienst ga ik een zorg opstarten bij iemand die in een woongroep woont. Geen idee wat ik me van een woongroep moet voorstellen, maar het maakt me absoluut nieuwsgierig. 

#Thuiszorg is nooit saai.

Het adres blijkt te liggen aan een brede landweg, richting duin en strand. Het is voorjaar en al donker. Ik hou van de lente. Het frisse groen, en de ontwakende natuur die sprankelend tot leven komt. 

Halverwege die brede landweg sla ik het onverlichte pad in. Dankzij het gerammel onder me weet ik dat ik op een kiezelpad fiets. Voor mijn ogen doemen de contouren van een monumentale boerderij op, prachtig en imposant. 

Ik zet mijn fiets in de standaard, draai hem op slot en loop richting de achterdeur. Boven de boerendeur floept een lampje aan, en erachter vind ik een grote hal. Twee wasmachines, een enorm krat met speelgoed en een metalen rek met schoenen en klompen vullen een groot deel van de ruimte. 

Op de vloer zijn pijlen met schilders-plakband geplakt. 

Een paar kinderen komen in volle vaart de hoek om rennen, en over elkaar heen struikelend komen ze tot stilstand als ze mij zien staan. 
Giechelend staan ze elkaar aan te stoten. ’We hebben pijlen voor je gemaakt op de grond, dan weet je waar je heen moet’. Ik ben oprecht ontroerd. Hoe aandoenlijk dat ze dat bedacht hebben samen. ‘Als je niet weet waar je moet zijn is het best ingewikkeld hoor, zo’n eerste keer, zegt een van de oudere kinderen, er wonen zoveel gezinnen in deze boerderij’. 

Woongroep

Geamuseerd volg ik de pijlen, met een colonne kinderen op mijn hielen. Dat hele spul woont met hun ouders in die woongroep, en ik voel me een beetje als de rattenvanger van Hamelen. 

Je zou er bijna een lachstuip van krijgen. 

Als ik omhoog kijk zie ik de indrukwekkend forse binten van het dak, ik zie meerdere trappen die omhoog leiden en overal deuren. Zonder die pijlen was dit echt een dramatische zoektocht geworden, zoveel is duidelijk. De pijlen brengen me tot in een donker halletje, achterin de boerderij, een ingeklapte rolstoel staat in de hoek. Giechelend kloppen ze voor me op de deur, om vervolgens weg te rennen. 

Ik heb nu al een topavond.

Op de bank in de woonkamer zit een oude dame van 93. Een echte klik vinden bij een ander mens heeft niks met leeftijd te maken, wel met gelijke zielen. Die klik met haar is er direct.

In de weken die volgen, kom ik er bijna dagelijks. We raken aan elkaar gehecht, en lachen wat af. We blijken een voorliefde te hebben voor taal, en voor raadselachtige woorden. Ik vertel haar over mijn studie, zij vertelt me haar levensverhaal. 

Na een aantal maanden nemen we afscheid, ze red zich weer. Ik ben slecht in afscheid nemen, al die mensen worden me onherroepelijk dierbaar, en na dat afscheid mis ik ze een poosje. Gelukkig heb ik die rijke verzameling aan herinneringen nog. 

En met al die verhalen in mijn hoofd, hoef ik ze uiteindelijk nooit echt helemaal te missen.

Al die hartverwarmende zorgverhalen werden een prachtige bundel.

https://www.uitjeervaring.nl/zorgliefde.html